Historia Helu - jaka jest historia, co warto wiedzieć?

Historia - Hel 

Pochodzenie nazwy miasta nie zostało dotąd jednoznacznie wyjaśnione. W języku staropolskim nazwa Hel oznacza "wydmę, pustkowie, cypel", od której oprócz Helu miała się wywodzić również wcześniejsza nazwa Elbląga - "Helbląg".

Część badaczy wskazuje na jej źródło w językach germańskich. Na holenderskiej mapie z XVII w. cały półwysep nazywany jest Heel. Nazwę swoją zawdzięcza najprawdopodobniej żeglarzom – kupcom dążącym tutejszymi szlakami na tereny Prus (do Truso). Anton Englert – archeolog z Muzeum Łodzi Wikingów w Roskilde (Dania), wyjaśnia pochodzenie nazwy uwarunkowaniami geograficznymi. W języku duńskim bowiem hæl oznacza obcas buta (ang. heel), zaś tradycyjne duńskie nazewnictwo żeglugowe często posługiwało się odniesieniami do części ciała – np. næs – nos, hoved – głowa, albue – łokieć.

Według innej teorii nazwa wywodzi się od imienia nordyckiej bogini zaświatów Hel, której miejsce kultowe znajdowało się zapewne na Mierzei Helskiej, bądź od starogermańskiego określenia piekła (heel, kraj bogini Hel), kojarzonego w germańskiej mitologii z zimnem. Uzasadniane jest to panującym na półwyspie klimatem, zimniejszym niż choćby na położonej bardziej na północ Gotlandii.

• 1198 - wzmianka w dokumentach duńskich jako mała osada rybacka, kaszubska wieś o nazwie Gellen i ośrodek handlu śledzia
• przed 1266 r. - Hel posiadał prawa miejskie nadane na prawie lubeckim przez księcia pomorskiego Świętopełka II 
• 1378 r. - Akt lokacyjny został potwierdzony przez Krzyżaków (również na prawie lubeckim), gdy ci zajęli miasto, opanowując Pomorze Gdańskie
• XIV w. - Miejscowość żyła głównie z połowów ryb i drobnym handlem, mieszkańcy zaopatrywali się we wszelkie niezbędne do życia poprzez handel z Gdańskiem. Częste cumowanie przepływających statków i żaglowców spowodowało również powstanie wielu karczm. Początkowo miasto było położone około 1,5 km od dzisiejszego centrum. Mieściło kościół, szpital, ratusz, dwa rynki i mały port.
• XV w. -  Jednakże w XV w. półwysep zaczął się zmniejszać na skutek erozji i wkrótce miasto przeniesiono w bezpieczniejsze miejsce - rozbudowuje się potocznie zwany - Nowy Hel. Wiek XV to znaczny wzrost znaczenia Helu.
• 1417 r. - wybudowano kościół pod wezwaniem św. Piotra - patrona rybaków - (obecnie Muzeum Rybołówstwa)
• 1454 - 1466 r. - podczas wojny trzynastoletniej miasteczko stało się jednym z punktów fortyfikacyjnych, z własnym portem wojennym.
• 1466 r. - król Polski Kazimierz IV przyznał Hel jako lenno władcom Gdańska, kończąc stuletnią walkę o dominację nad gospodarką Zatoki Gdańskiej.
• 1525 r. - parafia w Helu w wyniku reformacji staje się protestancka. Mieszkańcy, sami obrali sobie kaznodzieję luterańskiego.
• 1526 r. - król Zygmunt I Stary wycofał wszystkie przywileje przyznane wcześniej Helowi i sprzedawał miasto z półwyspem władzom miasta Gdańska. Od tamtej pory los Helu był związany z większym sąsiadem.
• XVII w. i XVIII w. przedłużające się działania wojenne, klęski żywiołowe, epidemia dżumy poważnie zaszkodziły miastu, którego populacja znacząco zmalała
• 1827 r. - oddano do użytku pierwszą murowana latarnię. Przetrwała ona ponad 100 lat a źródłem jej światła był najpierw olej rzepakowy, potem nafta a od 1938 roku żarówka. W czasie II wojny służyła Niemcom jako punkt orientacyjny. 19 września 1939 polscy żołnierze latarnię wysadzili ( więcej o helskich latarniach )
• 1872 r. - rząd nowo utworzonego państwa niemieckiego zniósł prawa miejskie, przyznane Helowi sześć wieków wcześniej.
• XIX w. - pomimo licznych zmian ustrojowo-gospodarczych, Hel nadal podlegał administracyjnie Gdańskowi. Nadal owa przynależność przysparzała o wiele więcej kłopotów dla nadmorskiej osady aniżeli korzyści. Do chorób, doszły obniżenie dochodów z rybołówstwa, spory sądowe dotyczące eksploatacji lasu. Wieloletnie spory doprowadziły do powołania pierwszego leśniczego. Ażeby stworzyć dla niego lokum, magistrat gdański zakupił w Helu stary dom rybacki i zorganizował w nim pierwszą leśniczówkę. Wykupiony wówczas na potrzeby leśniczego teren do dnia dzisiejszego pozostaje w zarządzie administracji leśnej.
• 28 listopada 2005 r. - władze miasta Hel nadały tytuł honorowego obywatela kończącemu swą drugą kadencję prezydencką Aleksandrowi Kwaśniewskiemu, który w opinii radnych spędzając swe urlopy na Helu przyczynił się znacznie do promocji miasta.